Người có trái tim trên miền Cao Nguyên

*Tên tựa bài là tên một truyện ngắn của William Saroyan

Hiếm thấy tuần nào mà Nguyễn Hữu Long không đến một miền Cao nguyên nào đó. Khi thì Cầu Đất, khi thì ở Đắc Lắc, có khi lại ở tận Điện Biên... để đi thăm vườn cà phê, tìm kiếm và thử những mẫu cà phê mới. Mọi người đùa rằng, chắc anh để quên trái tim trên miền Cao nguyên mất rồi, nên lúc nào cũng phải loay hoay đi tìm.

Nguyễn Hữu Long là cái tên không hề xa lạ với giới cà phê ở Sài Gòn. Anh nổi tiếng với cương vị người sáng lập chuỗi Cà phê Specialty (tạm dịch là dòng "Cà phê tinh hoa") Shin Coffee, điểm hẹn của những tín đồ cà phê thứ thiệt.

Có người lại nhớ về anh như một trong hai người Việt đầu tiên được cấp bằng chuyên gia cà phê Q. Grader của Mỹ. Gần đây, Nguyễn Hữu Long được nhắc đến với tư cách chuyên gia cà phê của chuỗi café The Coffee House. Anh chịu trách nhiệm toàn bộ từ việc nhập cây giống, nuôi trồng, thu hái cho đến chế biến và kiểm tra chất lượng, để cho ra sản phẩm cà phê Eco House vừa “chào sân” vào tháng Tư năm nay.

Mọi thứ trông có vẻ khá thuận lợi với anh: là ông chủ của chuỗi quán cà phê specialty gần như đầu tiên của thành phố với những máy rang máy pha hiện đại, bảng đen phấn trắng ghi tên những loại hạt nhập từ các nguồn cao cấp nhất thế giới, hằng ngày tiếp những vị khách nổi tiếng cả trong giới doanh nhân lẫn giải trí tới lui... ế nhưng, con đường của ông chủ Shin Co ee nhiều thăng trầm hơn mọi người có thể hình dung. 

Anh có duyên nợ với cà phê từ rất sớm, nhưng là một duyên nợ khá trắc trở. Mười ba tuổi, Long phải bỏ học đi làm rẫy ở Gia Lai để phụ mẹ nuôi em. Mười tám tuổi, anh dành dụm tiền cùng bạn rang xay cà phê rồi mang bỏ mối, nhưng mau chóng thất bại vì không biết tính toán và non kinh nghiệm. Anh vào Sài Gòn, vừa làm việc quần quật vừa học bổ túc, rồi thi vào đại học.

Hăm bảy tuổi, anh dành dụm mở một quán cà phê, nhưng lại thêm một lần thất bại đến trắng tay. Anh quyết định đi xuất khẩu lao động sang Nhật để kiếm tiền. Tưởng những ngày tháng cực nhọc làm rẫy và những thất bại sau này sẽ làm Long quên đi giấc mộng cà phê, nhưng không, nó vẫn ám ảnh anh mỗi ngày. Công việc chính của anh ở Nhật là làm giám sát chất lượng cho nhà máy Toyota, nhưng bao nhiêu tiền dành dụm được, anh đều đổ vào những khóa học chuyên sâu về cà phê. Ông giám đốc công ty anh lúc ấy sau này vẫn nhắc rằng “Phòng của Long lúc nào cũng thơm nức mùi cà phê”.

Sau năm năm, anh trở về với vốn kiến thức vững vàng thu hái được, cộng với kinh nghiệm từ những thất bại lớn trong đời, và bắt đầu lại.

Ở VÙNG CÀ PHÊ CẦU ĐẤT, CÔNG VIỆC CỤ THỂ CỦA ANH LÀ GÌ?

Ở vùng Cầu Đất, tôi làm việc sát cánh cùng với những nông dân trồng cà phê. Họ chăm sóc và thu hái theo một quy trình nghiêm ngặt theo thoả thuận. Cách phơi, đóng gói, bảo quản, vận chuyển... cũng được tôi và các đồng sự có mặt trực tiếp giám sát chặt chẽ. Chỉ cần một lỗi nhỏ, nguyên cả lô cà phê sẽ bị huỷ, làm lại từ đầu.

ANH GẶP KHÓ KHĂN GÌ KHI ĐỀ NGHỊ NHỮNG NGƯỜI NÔNG THỰC HIỆN MỘT QUY TRÌNH HOÀN TOÀN MỚI? 

Lúc đầu nghe qua quy trình do tôi đưa ra, hầu hết các nông dân đều phản ứng lại. Họ quen với những kinh nghiệm cũ, cảm thấy việc đáp ứng yêu cầu chất lượng khắt khe như thế là không thể. Nhưng tôi biết họ làm được. Tôi kiên nhẫn thuyết phục và hướng dẫn họ. Mỗi khi họ nói điều gì không thể, tôi tự tay làm cho họ thấy. Tôi thậm chí còn pha thử nhiều loại cà phê làm theo quy trình khác nhau để họ phân biệt.

Tuy nhiên, bạn biết không, người nông dân trồng cà phê lại không phải là người thưởng thức cà phê. Họ sẽ không hoàn toàn cảm nhận được hương vị của ly cà phê thay đổi thế nào khi họ thay đổi quy trình trồng hái. Nỗi ưu tư lớn nhất của họ là mỗi năm, họ thu được bao nhiêu tiền từ rẫy cà phê để trang trải cho gia đình và tưới bón cho vụ tới. Và chúng tôi chứng minh được với họ, công sức tuy phải bỏ nhiều hơn, nhưng thu nhập cũng theo đó mà cao hơn gần gấp đôi so với cách trồng hái và chế biến sơ sài trước đây.

SAU KHI KỀ VAI SÁT CÁNH VỚI HỌ MỘT THỜI GIAN DÀI, ANH THẤY CÓ TÍN HIỆU VUI NÀO KHÔNG? 

Tôi nghĩ họ được truyền cảm hứng. Trước đây, ai cũng mong con vào đại học, kiếm một công việc văn phòng để không phải ngủ canh rẫy hay vất vả kéo ống mùa tưới. Nhưng bây giờ, họ thấy được tiềm năng trên chính mảnh đất họ có, cái cây mà họ chăm. Nhiều người còn ngỏ ý cho con cái theo học quy trình làm cà phê để mai sau về tiếp quản nông trại của gia đình. 

Đem lại cho những người nông dân một nguồn thu nhập xứng đáng với công sức của họ, truyền cảm hứng cho họ; đồng thời chế biến hạt cà phê Cầu Đất theo cách tương xứng với giá trị của nó, đó mới là điều chúng tôi tin rằng quan trọng hơn cả trong dự án cà phê The Coffee House lần này. 

ANH CÓ LỜI KHUYÊN NÀO CHO NHỮNG NGƯỜI TRẺ MUỐN ĐẶT CHÂN VÀO LĨNH VỰC CÀ PHÊ NÀY? 

Một, đam mê.

Bạn phải thực sự hiểu được ý nghĩa và những thách thức của công việc mình chọn làm. Nếu chưa hiểu rõ, bạn cần thâm nhập vào môi trường này để chắc chắn rằng mình có phù hợp với nó hay không. Đừng vì những hào nhoáng dễ thấy mà quên đi những thử thách vất vả phía sau. Suốt những năm mười tám hai mươi tuổi rang xay cà phê đi bỏ mối, tôi vẫn tưởng mình có đủ đam mê. Nhưng bây giờ nhìn lại, tôi mới thấy thời đó mình chẳng hiểu nó là gì, chỉ nhiều ảo tưởng. May mắn sao sau ngần ấy thất bại, tôi vẫn còn đủ nghị lực đi tìm nguồn kiến thức để bắt đầu lại. Bây giờ, tôi mới đủ tự tin để lại nói về niềm đam mê.

Hai, phải chuẩn bị nguồn lực, cụ thể là vốn liếng.

Hãy suy nghĩ chín chắn, làm từ việc nhỏ, tránh để thất thoát nguồn vốn. 

Ba, phải xây dựng quan hệ trong cộng đồng cà phê.

Hãy tìm hiểu về những người cùng ngành, tạo quan hệ bạn bè, kết nối với đối tác tiềm năng. Tôi tin rằng những nguồn lực cùng “tần số” sẽ tự động nhận ra nhau. Ước mơ của bạn càng lớn, bạn sẽ kết nối được với những nguồn lực càng mạnh.